Prosiectau adeiladu eiconig - Stadiwm Wembley
Mae Stadiwm Wembley yn nodwedd eiconig ar orwel Llundain, ac yn un o’r lleoliadau chwaraeon mwyaf trawiadol yn y byd. 100 mlynedd ar ôl agor y stadiwm wreiddiol, canfyddwch fwy am hanes ‘The Home of Football’, sut y cafodd ei adeiladu a rhai o’i nodweddion mwyaf trawiadol.
Ble mae Stadiwm Wembley?
Mae Stadiwm Wembley yng Ngogledd Orllewin Llundain, tua 10 milltir o Ganol Llundain. Yr orsaf rheilffordd danddaearol agosaf yw Parc Wembley.
Hanes Stadiwm Wembley, cartref pêl-droed Lloegr
Mae Stadiwm Wembley wedi’i adeiladu ar yr un safle â stadiwm wreiddiol Wembley, a gaeodd yn 2000 ac a ddymchwelwyd yn 2003. Agorwyd yr hen stadiwm ym 1923. Fe’i gelwid yn wreiddiol yn ‘Empire Stadium’ ac roedd yn stadiwm pêl-droed cenedlaethol Lloegr. Croesawodd bob Rownd Derfynol Cwpan yr FA o 1923-2000, Gemau Olympaidd 1948, Rownd Derfynol Cwpan y Byd 1966, rowndiau terfynol Cwpan Ewrop a nifer o gemau rhyngwladol a domestig mawr. Ei Efeilliaid o Dyrau (Twin Towers) oedd ei nodwedd amlycaf.
Pryd adeiladwyd Stadiwm Wembley?
Adeiladwyd y stadiwm newydd rhwng 2003 a 2007. Roedd dylunio'r stadiwm yn bartneriaeth rhwng y cwmni dylunio Populous a'r Penseiri byd-enwog Foster and Partners. Yr her i’r penseiri oedd dylunio stadiwm a fyddai â’r un awyrgylch a statws eiconig â’r hen Wembley, ond a fyddai’n lleoliad o’r radd flaenaf sy’n addas ar gyfer yr 21ain ganrif. Er mor annwyl â'r hen stadiwm, roedd ei gyfleusterau wedi dyddio.
Pryd agorwyd Stadiwm Wembley?
Agorwyd y Wembley newydd yn swyddogol ar gyfer Rownd Derfynol Cwpan FA Lloegr ym mis Mai 2007. Roedd yr agoriad i fod i fod flwyddyn ynghynt, ond roedd oedi yn golygu nad oedd hyn yn bosibl.
Dylunio ac adeiladu
Costiodd y prosiect swm syfrdanol o £798 miliwn, ac roedd yna nifer o anfanteision i ymdopi â nhw. Ond mae'r stadiwm yn gamp wych o ran pensaernïaeth ac adeiladu, ac mae ei weld am y tro cyntaf yn syfrdanol. Mae wedi ennill nifer o wobrau dylunio adeiladau.
Mae ei 90,000 o seddi yn fwy, mae gan wylwyr fwy o le i’r coesau na’r seddi ym mlwch brenhinol yr hen stadiwm ac mae gan bob cefnogwr bellach olwg dirwystr o’r gweithredu ar y cae, nad oedd yn wir gyda’r hen Wembley.
Bwa eiconig Stadiwm Wembley
Nodwedd fwyaf eiconig y stadiwm yw'r bwa dur anferth, sef y strwythur to rhychwant sengl hiraf yn y byd. Mae'n 133 metr o uchder a 315 metr o hyd. Nid yw'n addurniadol yn unig ond mae ganddo bwrpas pensaernïol mawr. Mae'n helpu i gynnal pwysau to gogleddol y stadiwm, a 60% o bwysau'r to ôl-dynadwy ar ochr ddeheuol y stadiwm. Mae'n enghraifft hynod arloesol o beirianneg strwythurol. Yn ystod gemau a digwyddiadau stadiwm mae'r bwa wedi'i oleuo, ac mae'n un o nodweddion mwyaf adnabyddus gorwel Llundain.
Y to ôl-dynadwy
Mae gwylwyr, chwaraewyr a pherfformwyr yn cael eu hamddiffyn rhag tywydd garw gan y to 7000 tunnell y gellir ei dynnu'n ôl. Dim ond 15 munud y mae'r to yn ei gymryd i gau. Gellir symud y paneli to i ganiatáu cymaint â phosibl o olau'r haul i gyrraedd y man chwarae. Un o'r problemau a wynebodd y stadiwm yn ei flynyddoedd cynnar oedd tyfiant glaswellt gwael, gan olygu bod angen ailosod y gwair droeon. Mae'r stadiwm bron bedair gwaith yn uwch na'i ragflaenydd, gan daflu mwy o gysgod dros y cae. Dywedodd un tirmon o Wembley ei fod fel ‘tyfu gwair mewn bocs esgidiau’.
Y broses adeiladu
Y contractwyr ar gyfer y prosiect oedd y cwmni o Awstralia, Multiplex. Gydag adeiladwaith mor enfawr roedd rhai heriau bob amser yn mynd i fod.
Yr heriau a wynebir yn ystod y gwaith adeiladu
Roedd codi'r bwa yn broses anodd. Roedd yn pwyso 1700 tunnell a chymerodd bum llinyn troi i'w godi oddi ar y ddaear a'i gylchdroi i'w safle ar oledd terfynol. Digwyddodd damwain angheuol yn ystod y gwaith adeiladu pan fu craen mewn gwrthdrawiad â llwyfan a syrthiodd malurion 100 troedfedd. Roedd problemau hefyd gyda charthffosydd yn byclo, trawstiau to wedi cwympo ac oedi oherwydd materion ariannol.
Nodweddion a thechnoleg
Fel y gellid disgwyl o leoliad mor ddrud ac uchelgeisiol i’w greu, mae gan Stadiwm Wembley dechnoleg arloesol, gan gynnwys:
- Dwy sgrin anferth ar bob pen i'r stadiwm – pob un yn cyfateb i 600 set deledu gyda'i gilydd
- Rhwydwaith symudol 5G arbennig o leiniau – y cyntaf o'i fath yn y DU
- Goleuadau o'r radd flaenaf – system llifoleuadau LED sy'n defnyddio 40% yn llai o ynni, a gellir ei droi ymlaen neu i ffwrdd ar unwaith
- System sain fodern – system uchelseinydd cylchdro wedi'i hongian o raffau gwifren, gan roi'r un profiad sain eithriadol i bob sedd.
Mae yna 34 bar, 8 bwyty a 688 o fannau gwasanaeth bwyd a diod. Peidiwch ag anghofio’r toiledau – mae yna 2,618, mwy nag unrhyw adeilad arall yn y byd!
Wedi'ch ysbrydoli gan yr hyn rydych chi wedi'i ddarllen? Canfyddwch dros 170 o yrfaoedd adeiladu
Mae prosiectau fel stadiwm Wembley yn cwmpasu pob rôl swydd bron yn y diwydiant adeiladu. Dyma rai yn unig:
Os ydych chi'n gweld adeiladau neu brosiectau eiconig fel Stadiwm Wembley, y Shard neu’r London Eye yn gyffrous, ac eisiau dechrau adeiladu, yna edrychwch ar wybodaeth Am Adeiladu ar dros 170 o broffiliau swyddi sydd ar gael yn y diwydiant adeiladu.